Orchideeën in de Hobokense Polder

Frans Thys

(uit Polder.blad april 2006)

In de Hobokense Polder groeien er niet minder dan 4 soorten orchideeën.

	Einde mei, begin juni hebben we kans de keverorchis (Listera ovata) tegen te komen. Het is een weinig opvallende soort, hoogte 15 à 50 cm, bestaande uit een bleekgroene stengel, 2 grote tegenover mekaar geplaatste ellipsvormige bladeren en een tros groenachtige bloemen. Volledig groen dus en op deze wijze wel erg gecamoufleerd. Van deze niet zo zeldzame soort groeien er in de Polder enkele tientallen exemplaren, soms ook langs het wandelpad. De keverorchis kan zich op twee manieren voortplanten: door zaad, maar ook vegetatief door wortels die aan hun uiteinde knoppen vormen die uitgroeien tot nieuwe planten. Het is niet uitgesloten dat deze soort zich zal uitbreiden binnen de Polder.
	Rond 10 juni bloeit in de Hobokense Polder de opvallende bosorchis (Dactylorhiza fuchsii). Vooral tussen Rallegat en Broekskot, langs het wandelpad, verder nog in de buurt waar rode en gele wandeling haast samenkomen, ook al langs het wandelpad (op gemaaide stukken) én in het Polderbos aan de Schelde, schitteren vele honderden exemplaren van deze mooie orchidee. Een 30 à 50 cm hoge stengel eindigt in een 4 à 10 cm hoge aar met 20 à 50 dicht opeenstaande bloemen, licht lila gekleurd. Onderaan de stengel vertonen zich enkele forse langwerpige bladeren die bruinachtige of purperen vlekken vertonen. In de jaren '80 is er in de Hobokense Polder zelfs een explosie geweest van deze orchidee: er konden toen makkelijk vele duizenden exemplaren geteld worden.
	Half juni bloeit, op het stuk dat tegenwoordig begraasd wordt, sinds enkele jaren de bijenorchis (Ophrys apifera). In totaal gaat het om een 100-tal stuks die her en der verspreid langs het wandelpad staan. Er groeien ook exemplaren tussen van de niet zeldzame variëteit 'aurita', die gekenmerkt wordt door veel langere petalen (kroonbladeren). Hoewel de bijenorchis een opvallende lip heeft, wordt er soms achteloos aan voorbijgegaan, omdat de plantjes meestal niet hoger zijn dan 20 cm. Deze orchidee komt (of kwam) ook voor op Linkeroever en in de Oude Landen. Het is niet zeker dat deze soort zich zal handhaven. Zij kan soms explosief optreden om enkele jaren later onopgemerkt te verdwijnen.
	De vierde soort die de Hobokense Polder rijk is, is de meest voorkomende orchideeënsoort, namelijk de breedbladige wespenorchis (Epipactis helleborine). Zij bloeit in volle zomer, in juli, op diverse plaatsen langs het wandelpad, o.m. ook in de populierenaanplant.

Occasioneel zijn er de voorbije 15 jaar nog 2 andere soorten en een hybride waargenomen, die we niet als ingeburgerd kunnen beschouwen. Het betreft:
- 2 exemplaren van de bruinrode wespenorchis (Epipactis atrorubens), na 2000 (1)
- 1 exemplaar van het soldaatje (Orchis militaris), omstreeks 1998 (2)
- 1 exemplaar van een hybride tussen vermoedelijk bosorchis en rietorchis (Dactylorhiza fuchsii x Dactylorhiza praetermissa), verschillende jaren gezien, o.m. in 1993 (3).

(1) persoonlijke mededeling Walter Van Looken
(2) gesignaleerd door Marc Roelands, bevestigd door Wim Mertens/Frans Thys
(3) excursie Waalse Section Orchidées d'Europe van 12/6/93

Bewonder de schoonheid van deze bij wet beschermde orchideeën ... Maar geef ook anderen de kans hun schoonheid te ontdekken: help mee de gedachte te verspreiden dat deze zeldzame planten niet geplukt noch ontgraven mogen worden en dat onvoorwaardelijk behoud van hun groeiplaatsen dringende noodzaak is!