De eikenprocessierups overwintert als pop in de bodem nabij een eik. Na ontpopping gaat de vlinder naar de top van de boom, meestal een eik, om na paring bij het jonge blad haar eitjes te leggen. Half mei komen larven uit de gelegde eitjes. De processierups zit vooral in gesponnen nesten aan de zonnige zuidkant van de eikenstammen in lanen en parken. De nesten bestaan uit een dicht spinsel met vervellingshuidjes, brandharen en uitwerpselen.
De rups laat haar brandharen los bij verstoring. Deze brandharen kunnen bij contact met de huid irritatie (jeuk) en uitslag veroorzaken. De brandharen worden meegenomen door de wind en kunnen op wandelaars terecht komen. De brandharen hebben weerhaakjes en blijven ook langere tijd 'actief'. Losse haartjes zijn met het blote oog moeilijk waarneembaar.
Honden hebben ook last van de brandharen, zeker als ze de brandharen in de ogen of de bek hebben gekregen. Als de brandharen of rups in de bek van de hond komen kan het nodig zijn onmiddellijk een dierenarts te raadplegen, een tong van een hond kan zelfs afsterven bij contact met een rups. De ene hond reageert al heftiger dan de andere. Het is sowieso regel om de hond aangelijnd te houden, maar wees dus voorzichtig.
Met die haren kan je in contact komen als je onder bomen vol rupsen wandelt of fietst. Blijf niet onder een eik staan. Draag sluitende kledij. Verstoor het nest niet.
Dat deze inheemse vlinder lokaal wordt bestreden, op plaatsen waar ze ernstige overlast veroorzaakt, is dan ook begrijpelijk. Maar er zijn verschillende manieren om dat te doen. Zo zijn het branden en opzuigen van de rupsen heel efficiënte methodes. Sproeien met bestrijdingsmiddelen is niet aan te raden. Deze middelen zijn immers niet selectief. Dat wil zeggen dat alle vlinderrupsen die in het voorjaar op eikenloof leven hieraan sterven. Daaronder bevinden zich ook de eikenpage en de ernstig bedreigde bruine eikenpage. Het aantal soorten nachtvlinders waarvan de rupsen op zomereik leven, bedraagt (voor Vlaanderen) zelfs meer dan 100.
In de Hobokense Polder bestrijden wij de diertjes niet, deels omdat we hiertoe niet de middelen hebben en deels omdat ze een onderdeel zijn van het natuurlijke voedselweb.
Overigens heeft de eikenprocessierups natuurlijke vijanden, in de vorm van kevers en vogels, zodat het voor de rupsen onmogelijk is om tot kolonies van gigantische proporties uit te groeien. Vleermuizen doen zich tegoed aan de volwassen vliegende vlinders.