Beekvalleien die tot diep in de stad doordringen, zijn een zeldzame verschijning. Dat geldt ook voor de Hollebeek. Er is de laatste jaren al heel wat geschreven over dit kleine beekje op de grens van Hoboken en Wilrijk. Langsheen de beek liggen immers nog enkele zeldzame open ruimtes die sterk bedreigd worden door nieuwe verkavelingsprojecten. Zo ligt er momenteel een aanvraag op tafel om het terrein achter Don Bosco (Kolonel Harrystraat/Salesianenlaan) te verkavelen, alsook een aantal percelen langs de Hollebeekstraat. Het actiecomité Hollebeek voert reeds sinds 2000 actie voor de bescherming van de beekvallei en wordt hierin gesteund door Natuurpunt en door heel wat lokale politici . Op zaterdag 20 augustus brachten ze gezamenlijk de problematiek opnieuw in de aandacht door een maai- en opruimactie en door een informatieve wandeling langsheen de bedreigde gebieden.
Dat beekvalleien beschermd moeten worden omdat ze essentiële buffers zijn tegen overstromingen en belangrijke natuurwaarden herbergen, is al heel lang bekend. De nieuwe visies op open ruimtes en integraal waterbeheer dringen ook geleidelijk aan door tot in het stadsbestuur van Antwerpen.
In navolging van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Structuurplan Antwerpen heeft ook de stad reeds vaak aangekondigd dat de Hollebeekvallei voldoet aan alle randvoorwaarden voor bescherming als openbaar groen: de waterloop is een belangrijk structurerend element, de vallei vormt een aaneenschakeling van natuurelementen in een verstedelijkte omgeving, de vallei biedt ruimte voor wateroverlast en de groengebieden hebben als rustgebied een belangrijke educatieve en recreatieve waarde.
De stad Antwerpen keurde in 2004 reeds "de beleidsovereenkomst natuurlijke entiteiten" goed waarin waterlopen vernoemd worden als belangrijke stedelijke natuurlijke elementen die om bescherming vragen. De stad haalt in dit verband de Hollebeek aan als voorbeeld en verzoekt ook het Vlaams gewest de open ruimte aan de Hollebeek te behouden (doc. 14 mei 2004, goedgekeurd door de gemeenteraad op 22 juni 2004).
Op 11 maart 2005 besliste het college van burgemeester en schepenen principieel dat er voor de Hollebeekvallei - tussen de Hollebeekstraat- Zwaantjesstraat en Krijgsbaan - een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA) moet worden opgemaakt. Een BPA moet het mogelijk maken om - in het kader van nieuwe inzichten in de ruimtelijke ordening en nieuwe functies van een bepaald gebied - bestemmingen te wijzigen zodat ze meer aan de huidige behoeften voldoen. In dit concrete geval waren er 2 duidelijke argumenten om een BPA op te starten: enerzijds publiek (en natuurlijk) groen in de wijk dat tevens verbonden is met het groen van de stadsrand en anderzijds buffering tegen wateroverlast (vooral voor de lager gelegen percelen langs de Hollebeekstraat en de Zwaantjes). De idee dat een waterproblematiek niet lokaal, maar op het niveau van een heel stroomgebied moet worden aangepakt drong stilaan door.
Terwijl nieuwe visies vorm krijgen worden momenteel de oude bestemmingen volgens het gewestplan nog steeds gevolgd. Vooral de bestemmingen voor bebouwing - vaak ondanks hun ongunstige ligging in valleigebied - worden meer en meer gerealiseerd, terwijl de bestemmingen voor park- en natuurgebied vaak niet gerespecteerd worden. Natuur gaat er nog steeds op achteruit. Ondanks alle gunstige initiatieven van het stadsbestuur stellen de actievoerders vast dat zelfs binnen de perimeter van het BPA steeds weer nieuwe verkavelingsaanvragen opduiken. Het gebied achter Don Bosco (Kolonel Harrystraat/ Salesianenlaan) is een oud en waardevol eikenbos waar de beek nog steeds haar oorspronkelijk kronkelend verloop kent. De actievoerders begrijpen niet dat dit gebied verloren dreigt te gaan door de bouw van een nieuwe woonwijk, zonder zelfs nog maar te wachten op de nieuwe visie die voor het BPA wordt opgemaakt. Dit druist in tegen alle nieuwe beleidsprincipes die de stad recentelijk onderschreven heeft en het getuigt enkel van een slecht bestuur. Zoals zo vaak in het verleden wordt een lokale inplanting van een woonwijk gepland en worden de oplossingen voor knelpunten gezocht in een lokaal wachtbekken binnen de vallei zonder rekening te houden met wat er zich stroomop- en stroomafwaarts afspeelt. Ook langs de Hollebeekstraat wordt er opnieuw een verkaveling gepland. Ondanks een reeks afkeuringen van vroegere verkavelingsaanvragen, tengevolge van het vele actievoeren door het lokale comité, bleef een degelijke toelichting over die plannen uit. Enkel de meest mondige omwonenden konden hun mening uiten via een bezwaarschrift.
Met de actie van 20 augustus hoopt het actiecomité, samen met Natuurpunt en de aanwezige politici, dat er toch naar hun argumenten geluisterd wordt en dat er ook op het terrein werk gemaakt wordt van een nieuw ruimtelijk beleid met voldoende aandacht voor water en natuur. We vragen enkel dat het stadsbestuur rekening houdt met haar eigen uitgangspunten en met alle mooie visies en plannen die de verschillende bestuurlijke niveaus de voorbije 20 jaar op papier gezet hebben. Naast de geweldige aandacht voor "de stad aan de stroom", lijkt een klein beetje aandacht voor "de wijken aan de beek" hier op zijn plaats.
In ons tijdschrift van oktober 2005 kon u een uitgebreid artikel van Anik Schneiders lezen over de problematiek van de Hollebeek. Alhoewel de overheid op verschillende niveaus het belang erkent van deze beekvallei als stadsgroen en voor haar waterbergingsfunctie, blijven de bedreigingen de kop opsteken onder de vorm van nieuwe verkavelingsaanvragen.
Momenteel is een BPA in opmaak dat de laatste restjes groen zou moeten veilig stellen. Een BPA of een Bijzonder Plan van Aanleg is een lokale invulling of aanpassing van het gewestplan en bepaalt welk grondgebruik mogelijk is. Het BPA-Hollebeek betreft een zone ruwweg tussen Hollebeekstraat en Lucas Henninckstraat in het noorden en Albert Einsteinlaan en Palmanshoevestraat in het zuiden. Dus een lang gerekte zone van ongeveer 1,2 km.
De krachtlijnen zijn: het vrijwaren van de Hollebeekvallei binnen verstedelijkt gebied enerzijds en het realiseren van openbaar groen langs de beek anderzijds. Langsheen de beek wordt aan weerszijden een strook van minimaal 5 m breed aangeduid voor natuurlijke oeverontwikkeling. Op deze manier wordt de realisatie van het creëren van een natuurlijke oeverrand langs de loop van de beek mogelijk. De structuur van de beek wordt behouden (bvb. meanders tussen Coöperatielaan en Zwaantjesstraat) en waar mogelijk hersteld. De zone moet toegankelijk blijven voor het publiek. Daarom moeten de nodige infrastructuurwerken gericht op natuureducatie of recreatief medegebruik mogelijk zijn.
Het op het gewestplan aangeduide parkgebied (tussen de Hollebeek en de Palmanshoevestraat), de ruigte (tussen de Hollebeekstraat en de Lucas Hennickstraat) en de verstedelijkte ruimte met het magazijn (tussen de Gillis Verdonckstraat en de Hollebeek) zijn gelegen in de centrale groenas langs de Hollebeek. Deze gebieden worden bestemd als zone voor parkgebied. Ze moeten zich kunnen ontwikkelen tot een natuurlijk park ten behoeve van de buurtbewoners. In het gebied tussen de Hollebeek en het Salesianenklooster en tussen het Salesianenklooster en de bestaande volkstuinen heeft zich een bosstruweel ontwikkeld. Het waardevolle groen wordt maximaal geïntegreerd en behouden. Het laten ontwikkelen van een bosbiotoop in een stedelijke omgeving én langsheen een beek maakt dat er zich karakteristieke vegetaties ontwikkelen.
De volkstuintjes tussen de Hollebeek en de begraafplaats komen tegemoet aan de behoefte om op een stukje grond in de stad groenten en fruit te telen. Ook in de toekomst moet deze zone haar sociale functie kunnen blijven vervullen. Wel dringt een herinrichting zich op om het gebied toegankelijker te maken en de vrije strook langs de beek te realiseren. Een aantal reeds bebouwde percelen langs de beek worden bestemd als zone voor wonen in parkachtige omgeving. Bij verdere bebouwing mag het evenwicht tussen de woonfunctie en de natuurfunctie niet verbroken worden. De huidige natuurwaarden en het natuurlijke karakter van de beekvallei worden behouden. Binnen de zone voor wonen in parkachtige omgeving is het mogelijk de gebouwen te richten naar de beekvallei. Het wonen wordt enkel toegelaten onder de vorm van ééngezinswoningen. Appartementsgebouwen worden niet toegelaten.
Op zaterdag 18 februari richtte de stad informatieve wandelingen in. De massale aanwezigheid - meer dan 130 personen - bewees dat de problematiek van de beek echt leeft bij de mensen. Er werden daarom 6 geleide wandelingen ingericht. Ook onze conservator Wim Mertens verleende als gids zijn medewerking. De andere gidsen waren Anik Schneiders van het wijkcomité Hollebeek en stadsambtenaar Patrick Dictus. De wandelingen werden op een aangename manier afgesloten met een kom soep en een gezellige babbel. Op 22 februari was er een druk bijgewoonde hoorzitting. De meeste aanwezigen konden zich vinden in de doelstellingen van het BPA. Bovendien werd door velen gevraagd om de bijna goedgekeurde verkaveling Salesianenlaan te herbekijken. In de eerste plaats uit waterproblematiekoverwegingen, maar ook omdat dit het mooiste en waardevolste stuk vallei is. Schepen Van Campenhout heeft toegezegd om te laten onderzoeken wat de juridische mogelijkheden zijn om de verkaveling tegen te houden. Dit niet enkel uit wateroverwegingen maar ook om groen in de stad te beschermen. Uit de tussenkomsten bleek ook dat wateroverlast wel degelijk een ernstig probleem is. De algemene teneur die sterk naar voor kwam, was dat de buurtbewoners de huidige open ruimte maximaal willen behouden, zowel als ruimte voor water als voor groen. Met deze infowandeling en hoorzitting gaf het stadsbestuur een eerste kennisgeving rond het BPA en polste het naar reacties. Met de verkregen opmerkingen en deze van de Gecoro, die de dag nadien samenkwam, zal nu het plan aangepast worden en een ontwerp-BPA opgesteld worden, dat dan de officiële procedure van openbaar onderzoek ingaat. Deze hoorzitting was wettelijk niet verplicht. Het is bij ons weten de eerste keer dat de stad een dergelijke positieve open aanpak hanteert. Een pluim op de hoed van het stadsbestuur en ambtenaar Patrick Dictus!
De Hollebeekvallei voldoet aan alle randvoorwaarden voor bescherming als openbaar groen. De waterloop is een belangrijk structurerend element, de vallei vormt een aaneenschakeling van natuurelementen in een verstedelijkte omgeving en biedt ruimte ter voorkoming van wateroverlast en de groengebieden hebben als rustgebied een belangrijke educatieve en recreatieve waarde. Dat dit ook het uitgangspunt van het BPA is, valt alleen maar toe te juichen. Via het BPA, zoals het nu voor ligt, wordt de resterende open ruimte grotendeels beschermd. Indien echter de verkaveling aan de Salesianenlaan wordt goedgekeurd, zonder elders parkgebied effectief te realiseren, treedt er een nettoverlies aan open ruimte op. Kortom, wij staan volledig achter het voorgestelde BPA, maar vragen de gemeenteraad de verkaveling Salesianenlaan niet goed te keuren.
In ons tijdschrift van april 2006 kon u een uitgebreid artikel lezen over het BPA Hollebeek. Toen handelde het over een voorontwerp dat nu verder is uitgewerkt tot een ontwerp. Dit ontwerp-BPA is ondertussen onderwerp geweest van een openbaar onderzoek dat liep tot 16 december 2006.
BPA's of Bijzondere Plannen van Aanleg zijn, net als het gewestplan, overblijfselen van de oude wetgeving op ruimtelijke ordening daterend uit 1962. Ze worden momenteel vervangen door structuurplannen en ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP's). Het BPA was oorspronkelijk bedoeld als lokale verfijning van het gewestplan. De stedenbouwkundige voorschriften in het BPA leggen gedetailleerd vast welk grondgebruik mogelijk is binnen een bepaalde gewestplanbestemmingen. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de toegelaten types wegverharding in parkgebied, welke gebouwen mogelijk zijn in recreatiegebied of hoeveel verdiepingen een huis in een bepaald woongebied mag tellen. Via een BPA kan/kon echter ook de gewestplanbestemming worden aangepast. Dit achterpoortje van de gewestplannen werd vanzelfsprekend erg populair. Hierdoor is veel open ruimte en groengebied de schop op gegaan.
Het BPA Hollebeek is in dit opzicht echt bijzonder. In tegenstelling tot vele andere BPA's heeft het als doelstelling de open ruimte te vrijwaren en nieuw openbaar groen in de stedelijke omgeving te creëren. Bovendien werd het planningsproces gekenmerkt door een voortreffelijke communicatie: zonder wettelijke verplichting werd een informatiewandeling en een hoorzitting georganiseerd. Meer details over dit alles zijn terug te vinden in het vorige artikel.
Zeer positief aan het plan is het feit dat de groenzone aan de Hollebeekstraat parkgebied wordt, waardoor de dreigende verkavelingen definitief tot het verleden behoren. Het actiecomité Hollebeek, gesteund door Natuurpunt, ijvert al jaren voor het behoud van dit belangrijk stukje stadsgroen. Ook de oeverzone die langsheen de hele beek wordt voorzien met de mogelijkheid om een wandel- en fietsverbinding tussen de Zwaantjes en het Schoonselhof te creëren is toe te juichen, evenals het behoud van de volkstuinen en het voorzien van een recreatief bosje. Het behoud van het parkgebied op de Wilrijkse kant van de vallei lijkt op het eerste zicht ook positief. Grote delen van het parkgebied zijn in realiteit echter garageboxen, tuinen en een tuinbouwbedrijf. Om het parkgebied effectief te realiseren moeten deze worden onteigend. Daarom zit bij het BPA ook een erg ruim onteigeningsplan dat o.m. het hele parkgebied omvat. Hierop staan de gronden aangeduid die de stad door goedkeuring van dit BPA mag onteigenen. Dit betekent volgens de bevoegde stadsambtenaar niet dat de onteigeningen effectief en in de nabije toekomst zullen plaats vinden, want dit BPA is een plan dat op de middellange termijn zal worden uitgevoerd.
Spijtig genoeg kregen de betrokkenen wel een brief van de stad Antwerpen in de bus waarin te lezen staat dat ze in het kader van het BPA zullen worden onteigend, zonder veel verdere duiding of verantwoording. Een flater op het vlak van communicatie! Het is zeer goed te begrijpen dat de hele buurt op stelten staat. Tussen haakjes, het is zo dat je er bij onteigening van woning of bouwgrond financieel niet slecht vanaf komt, je krijgt een realistische prijs. Maar emotioneel ligt dit natuurlijk anders.
Deze geplande onteigeningen zijn zeker moeilijk te begrijpen als we zien dat een bestaand groen stukje beekvallei aan Hobokense zijde toch zal worden verkaveld! Dit eikenbosje werd, in tegenspraak met de eigen doelstellingen, niet in het BPA opgenomen. Aan de ene zijde van de beek een bos kappen om er huizen op te zetten en aan de andere zijde mensen een (groot) stuk tuin afnemen om openbaar groen te creëren, logisch is anders.
In ons bezwaarschrift op dit BPA blijven we dus pleiten om de verkaveling aan de Salesianenlaan alsnog te weigeren en het bestaande bos in te richten als openbaar groen en de onteigeningen aan de andere zijde van de beek te beperken tot het noodzakelijke en haalbare. Noodzakelijk om de doelstellingen van het BPA te realiseren is volgens ons het onteigenen van een brede strook langsheen de oever van de beek. Haalbare onteigeningen lijken ons eventuele illegale bouwwerken, volkstuinen en de gronden van het huidige tuinbouwbedrijf op het moment dat de activiteiten worden stopgezet.
Tenslotte hopen we echt dat het kind niet met het badwater wordt weggegooid. Dit is een bijzonder goed plan. Een te ruim onteigeningsplan en een communicatieve flater van een schepen mogen dit plan niet kelderen
In vorige artikels kon u lezen over het BPA Hollebeek, een plan dat de Stad Antwerpen heeft opgesteld met de bedoeling de resterende open ruimte in de Hollebeekvallei te vrijwaren. Omdat open ruimte langsheen een beek in een stad vele functies kan vervullen, kon Natuurpunt Hobokense Polder het plan enkel toejuichen. Bij deze functies denken we ondermeer aan waterberging (via overstroming en infiltratie van neerslagwater), sociale functies (Werk van den Akker, speelbos, rust- en wandelgebied...), ecologische functies (leef- en verbindingsgebied voor planten en dieren) en educatieve functies (buitenklassen, natuureducatie). Toch hadden we enkele fundamentele bedenkingen. Enerzijds was er het nogal onrealistische onteigeningsplan, dat begrijpelijkerwijs heel wat kwaad bloed zette in de omliggende wijken. Anderzijds vonden we het onbegrijpelijk dat de oude boomgaard en het eikenbos aan de Salesianenlaan niet in het BPA werden opgenomen, duidelijk met de bedoeling om de daar geplande verkaveling te kunnen goedkeuren. Dit ging regelrecht in tegen de hoofddoelstelling van het BPA. Door de commotie rond het onteigeningsplan ging het BPA terug naar af. De gemeenteraad besliste om een nieuw plan op te stellen, waarbij de bevolking vooraf zou worden geconsulteerd. Geen ouderwets bijzonder plan van aanleg (BPA) meer, maar dit keer een modern ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP). Ruimtelijke uitvoeringsplannen concretiseren de visies uit de ruimtelijk structuurplannen; in dit geval het recent afgewerkte ruimtelijk structuurplan van de stad.
Veel meer is er intussentijd niet gebeurd. De consultatie van omwonenden en verenigingen is nu aan de gang.
De Natuurpuntafdelingen Hobokense Polder en Zuidrand Antwerpen (de Hollebeek vormt de grens tussen Hoboken en Wilrijk) zijn in de loop van juni ook uitgenodigd voor een gesprek met de stadsplanners. Wij zullen er gezamenlijk volgende standpunten verdedigen:
Hopelijk werkt de stad nu een plan uit waarin tegelijkertijd de bewoners zich kunnen vinden en de open ruimte maximaal wordt beschermd.
Al verschillende malen hebben we uw aandacht gevestigd op de intentie van de stad Antwerpen om een groen lint te behouden doorheen de Hollebeekvallei, tussen het Schoonselhof en de Zwaantjes. De stad voltooit nu de consultatieronde bij bewoners en belangengroepen. Het is de bedoeling dat in het voorjaar van 2008 het ontwerp van het RUP Hollebeek (Ruimtelijk Uitvoeringsplan) openbaar gemaakt wordt, waarna de mogelijkheid bestaat alsnog opmerkingen en bezwaren in te dienen.
In het kader van deze consultaties hebben wij een onderhoud aangevraagd bij de bevoegde schepen Van Campenhout. Wij, dat zijn een afvaardiging van het Actiecomité Hollebeek en van de beide betrokken afdelingen van Natuurpunt, namelijk Zuidrand Antwerpen en Hobokense Polder. Met het oog op dit onderhoud is door de drie verenigingen samen ook een 14 bladzijden tellend dossier opgesteld, dat tevens voorzien is van enkele kaartbijlagen.
De krachtlijnen van onze voorstellen zijn al vermeld in één van onze vorige Polder.bladen, namelijk het behoud van vier belangrijke groenrestanten: de Hollebeekwei aan de gelijknamige straat, de volkstuintjes achter het kerkhof, het Motteke én het eikenbos aan de Salesianenlaan, allemaal gelegen op grondgebied van het district Hoboken. Ook wordt gepleit voor het realiseren van een parkzone op dat deel waar nu landbouwactiviteiten zijn (serres aan J. Moretuslei), te realiseren als deze activiteiten binnen enkele jaren beeindigd worden. Aan de eigendomsstructuur van de woongelegenheden die palen aan de Hollebeek (zowel linker- als rechteroever) wordt niet geraakt. Wel wordt aanbevolen een groene strook te voorzien van maximaal 5 m breed (bij kleine tuinen veel minder of zelfs nihil). Deze moet de beekbeheerder (provincie) toelaten onderhoudswerken te verrichten; bovendien heeft deze beekstrook zijn nut als levensruimte voor dier en plant. Waar mogelijk wordt doorheen de vallei ook een wandelpad aangelegd, uitsluitend op openbaar domein.
Dit dossier onder de vorm van een advies is ook voorgelegd aan verschillende bewonersgroepen, die er grosso modo gunstig op gereageerd hebben. De steun van alle omwonenden en van heel wat verenigingen en groepen zal echt wel nodig zijn. Uit wat ‘goed ingelichte bron’ genoemd wordt, hebben we intussen vernomen dat de groene plannen van de stad meer beginnen te neigen naar bleekgroene plannen! Het ziet er immers naar uit dat de 1 hectare eikenbos aan de Salesianenlaan gewoon verkaveld gaat worden. De Hollebeekweide zou behouden worden, maar langs de straat zelf komen wellicht een 6tal woningen, zodanig dat de doorkijk naar de weide verdwijnt. Een spijtige zaak. Er is duidelijk nog werk aan de winkel willen we de Hollebeekvallei echt groen houden. Eén hectare bos kappen en vervangen door woningen in een ‘groen’RUP, neen dat kan niet!!
Het College van Burgemeester en Schepenen van Antwerpen heeft op 9 mei een besluit genomen in verband met de Hollebeek. De essentie van dit besluit is:
Dat laatste is wel belangrijk. Het College neemt immers ook kennis van het ontwerpmatig onderzoek, dat het besluit van het College voorafgaat. In dit verslag van het onderzoek heeft men zijn best gedaan om veel mist te spuien.
Commentaar van een van onze bestuursleden: ‘Geschreven in een codetaal
die dezelfde woorden gebruikt
als het Nederlands, maar er een
totaal andere betekenis aan geeft’.
Wij hebben getracht deze codetaal
te ontcijferen en komen tot volgende
besluiten:
Het was geen geheim dat de stad alsnog toelating tot bebouwing wil geven voor een deel van het eerste perceel, langs de straat zelf (achterin aan de beek wordt een groenzone (‘weidepark’!) behouden).
Maandag 15 december heeft het district Hoboken een advies uitgebracht over het ontwerp van de Hollebeek vallei, ontwerp opgesteld door het Antwerpse stadsbestuur als voorbereiding op het RUP. De Hobokense districtsraad adviseert o.a.:
Wij verheugen ons over dit advies ook en vooral omdat het Hobokense districtsbestuur duidelijk rekening gehouden heeft met onze opmerkingen. Dit advies stemt overigens deels overeen met een vroeger advies van Hoboken in verband met het Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen. Daarin heeft dit district geadviseerd ‘de Hollebeekvallei op te nemen als zone voor zachte recreatie, waarbij de groene omgeving maximaal behouden blijft’.
Hoboken zegt niet dat de beide verkavelingen die de vallei nog steeds bedreigen (aan de Hollebeekstraat en langs de Salesianenlaan) niet kunnen, maar spreekt alleszins van een ‘optimaal behoud’ voor het eikenbos en een ‘voldoende grote open ruimte’ langs de Hollebeekstraat (is zeker meer dan één bouwperceel).
Hopelijk houdt de stad Antwerpen rekening met dit advies van Hoboken en wordt het ontwerp bijgestuurd in die zin dat het grootste gedeelte van het eikenbos behouden wordt en dat de verkaveling langs de Hollebeekstraat tot een minimum beperkt wordt.
De stad Antwerpen is al enkele jaren bezig met het opstellen van een nieuw bestemmingsplan voor de Hollebeekvallei tussen de Zwaantjes en het Schoonselhof, eerst een BPA nu een RUP (Ruimtelijk Uitvoeringsplan).
De krachtlijnen van dit laatste hebben we al vroeger uiteengezet: er worden drie parkentiteiten voorzien, namelijk twee op de linkeroever en één op de rechteroever.
Op het grondgebied van het district Hoboken worden dat het stuk aan de Hollebeekstraat/J. De Ceulaerdestraat dat al verschillende jaren beheerd wordt door het Actiecomité Hollebeek (met steun van onze vereniging) én de volkstuinen achter het kerkhof van Hoboken.
Op het grondgebied Wilrijk wordt dat een stuk begrensd door de Hollebeek zelf, de J. Moretuslei en de achterkanten van de tuinen van Den Brem. Dit Wilrijkse stuk staat op het gewestplan nu al ingekleurd als park, maar is in de praktijk een tuinbouwzone (enkele huizen, serres en weiland).
De stad Antwerpen heeft ons altijd voorgehouden dat zij op dit Wilrijkse stuk de nodige aankopen zou doen om daar een park uit te bouwen, mede in compensatie voor het ‘eikenbos’ aan de andere oever van de Hollebeek, een eikenbos dat grotendeels zou verkaveld worden om te bebouwen. Laat er nu een eigenaar zijn van een huis met weiland binnen deze ‘parkzone’ die zijn eigendom openbaar te koop stelt.
Wij en het Actiecomité Hollebeek hebben de stad Antwerpen daar in alle geval van verwittigd. Benieuwd of de stad zijn vroegere beloften om daar tot aankopen over te gaan zal nakomen! Dit is erg noodzakelijk wil de stad haar streefdoel bereiken om de Hollebeek een beetje ‘groen’ en natuurlijk te houden.
23/6/2010
Actiecomité Hollebeek, Natuurpunt Hobokense Polder en Natuurpunt Zuidrand Antwerpen verzetten zich met klem tegen de voorgenomen verkaveling van het eikenbos aan de Hollebeek ter hoogte van de Salesianenlaan. Dit bosje van 1,7 hectare dient in deze dicht bevolkte omgeving als belevingsbos behouden te worden. Het dient in zijn geheel deel te blijven uitmaken van de groene toekomstvisie voor de Hollebeek.
Als het Antwerpse College van Burgemeester en Schepenen niet van gedacht verandert, sneuvelt er langs de Hollebeek een belangrijk stuk bos. De eigenaar van het ‘eikenbos’, gelegen op Hobokens grondgebied, heeft opnieuw een aanvraag ingediend om 1,2 hectare van dit bos te verkavelen. Een nieuwe straat zal de Salesianenlaan verbinden met de Kolonel Harrystraat. Langs deze nieuwe straat en langs de Salesianenlaan worden 24 loten voorzien om appartementen en eengezinswoningen te realiseren. Om deze bittere pil wat te vergulden, zal de eigenaar een halve hectare grond langs de beek overdragen aan de stad, stuk waar o.m. een opvangbekken voor het regenwater van deze nieuwe woonsten geïnstalleerd wordt. Na het dreigende teloorgaan van 30 hectare spontane natuur op Petroleum Zuid betekent dit nieuwe verlies eens temeer een aanslag op het groen en de biodiversiteit binnen ons werkingsgebied (Hoboken-Kiel).
Deze verkaveling is een uitvloeisel van het oude gewestplan dat deze zone voorbestemt om te ‘wonen’. In een omstandig bezwaarschrift hebben wij aangetoond dat verkavelen hier indruist tegen verschillende algemene bepalingen van de veel recentere ruimtelijke structuurplannen van zowel Vlaanderen, de provincie als de stad Antwerpen. Het huidige bestuursakkoord van de stad Antwerpen zegt overigens dat ‘de kwaliteit van de natuur en van het publieke domein rondom rivieren, beken, dokken en kanalen vergroot en de toegankelijkheid ervan verbeterd moet worden’. Daarbij wordt de Hollebeek uitdrukkelijk als voorbeeld genomen!
Aankopen is de enige mogelijkheid om dit bos te behouden. Daarvoor is volgens de Antwerpse dienst stadsplanning een bedrag vereist van 1.500.000 euro. Alleen op deze wijze kan de natuurwaarde en de biodiversiteit van de Hollebeek behouden worden voor toekomstige generaties en kan een belangrijke maatschappelijke meerwaarde gerealiseerd worden door privéterrein om te toveren tot een publiek belevingsbos, belangrijk voor onze jeugd. Op het eerste zicht is dit een groot bedrag, maar het Antwerpse College heeft op 9 mei een besluit goedgekeurd vermeldend dat gespreid over de jaren 2009 tot 2012 een bedrag voorzien wordt van 3.250.000 euro voor de Hollebeek. Onzes inziens is dit besluit nooit herroepen, hoewel de dienst stadsplanning zegt maar te beschikken over een budget van 1.000.000 euro. Zowel wij als gemeenteraadslid De Blust trachten al 2 maanden te achterhalen waarom 3.250.000 zonder enig spoor plots 1.000.000 wordt, maar ondanks herhaalde mails komt er voorlopig geen antwoord. Communicatie en een elementaire vorm van beleefdheid is blijkbaar geen prioriteit meer voor stadsbestuurders!
Diverse gebeurtenissen van het voorbije jaar wijzen er echter op dat het behoud van de biodiversiteit van de Hollebeekvallei en het toegankelijker maken van deze kleine ‘groene vinger’, spijts vermelding in het bestuursakkoord, als niet zo belangrijk ervaren wordt door het Antwerpse stadsbestuur. Naast het gevoelig terugschroeven van het voorziene budget wijzen ook volgende stappen in die richting:
Door af te stappen van het realiseren van een RUP wordt overigens voor die groenstroken welke binnen een woonzone liggen (dat zijn a en c hierboven vermeld) geen wettelijke verankering van groenbestemming vastgelegd. Als overmorgen andere stadsbestuurders van oordeel zijn dat daar toch nog mag gebouwd worden, kan dat wettelijk gezien! Afstappen van een RUP en opteren voor een landschapinrichtingsplan houdt ook in dat de inspraakmogelijkheden voor omwonenden en belanghebbenden verminderd worden.
Intussen heeft de stad de provincie gevraagd om te participeren, ook financieel, in ‘het versterken van de belangrijke groenstructuur van de Hollebeek’. Gezien de Hollebeek een waterloop van 2° categorie is, is de provincie verantwoordelijk voor het onderhoud en beheer van deze beek. Wij hebben de provincie er alvast op gewezen dat wat de stad noemt ‘versterken van de groenstructuur’ eigenlijk het tenietdoen van ruim één hectare bos inhoudt. De Bestendig Afgevaardigde van de provincie heeft ons alvast beloofd een inspanning te zullen doen om de stad te overtuigen de piste van het verwerven van gronden binnen de parkzone niet te verlaten én volop aandacht te schenken aan verbetering van de toegankelijkheid en belevingswaarde van de gehele vallei.
Ook al ziet het er naar uit dat het ‘eikenbos’ grotendeels zal verdwijnen, toch willen we besluiten met een meer positieve noot. Dank zij alle actie van de voorbije 10 jaar zal het grootste gedeelte van de spontane begroeiing tussen de Hollebeekstraat en de beek onbebouwd blijven: daar worden nog 4 huizen voorzien langs de Hollebeekstraat en 2 huizen op de koppen van de J. De
Ceulaerdestraat. Het zou wel interessant zijn dat deze laatste niet gerealiseerd worden, omdat zij toch wel erg in het gebied binnendringen.
De voorbije maanden kabbelde de Hollebeek rustig verder. Rustig? Er vallen zowel positieve als negatieve ontwikkelingen te noteren. Laten we beginnen met het positieve. Her en der langs de beek zijn aanplantingen gebeurd met het oog op een natuurlijke ontwikkeling. Ook zijn sommige delen van de beek toegankelijker gemaakt. Zo is er een wandelpad aangelegd achter de volkstuinen ter hoogte van het kerkhof van Hoboken, zodanig dat nu vanaf de Coöperatielaan tot aan de Salesianenlaan langs de beek kan gekuierd worden. Dit kadert in het streefdoel de Hollebeek toegankelijker te maken en te komen tot een ‘publiek natuurbuurtpark’. Einde april zijn in aanwezigheid van Schepen Van de Velde van Ruimtelijke Ordening en vele belangstellenden de al uitgevoerde werken officieel ‘ingewandeld’. Twee delen, namelijk zuidelijk van de Salesianenlaan (het ‘eikenbos’ tegenover het rusthuis Heydehof) en oostelijk van de Hollebeekstraat moeten later nog landschappelijk geherwaardeerd worden, nadat de stad daar de nodige gronden verworven heeft.
Positief is ook dat de stad inzet op een ontwikkeling die de natuur hier alle kansen moet geven. Daarom heeft de stad Natuurpunt Hobokense Polder voorgesteld om het beheer van deze vallei vanaf 1 januari 2014 voor haar rekening te nemen. Een dergelijke overeenkomst moet mogelijk zijn onder voorwaarde dat we tot een vergelijk komen over een billijke vergoeding en een duidelijke omschrijving van het takenpakket. We houden jullie op de hoogte of we al dan niet met de stad Antwerpen tot een overeenkomst komen. Het beheer rond de Hollebeek zouden we op dezelfde leest schoeien als het geval is in de Hobokense Polder: met professionele middelen, de moeilijkste en zwaarste werken uitbesteden aan derden en een behoorlijk takenpakket (maaien en snoeien) uitvoeren met vrijwilligers, liefst buurtbewoners. In het geval van de Hobokense Polder is dat een succesformule geworden! Buurtbewoners van de Hollebeek die het nu al voelen kriebelen om te helpen, mogen altijd Dirk Vandorpe contacteren (tel. 03/288 17 70), onze verantwoordelijke voor dit Hollebeek-project.
Toch is er ook een negatieve ontwikkeling. Sinds jaren trachten we het gehele ‘eikenbos’ te behouden, een oppervlakte van ongeveer 1 hectare. Het ziet er naar uit dat aan deze strijd een einde komt en we ons tevreden zullen moeten stellen met het behoud van 30% van dit bos, het minst interessante stuk (zonder de ‘oude eiken’), palend aan de Hollebeek. In mei heeft de Antwerpse gemeenteraad namelijk het wegentracé van deze verkaveling goedgekeurd. Nu is er geen enkel obstakel meer om de door het vorige College goedgekeurde verkavelingvergunning toe te wijzen aan de eigenaars, die dan kunnen starten met het rooien van 70% van het bos en het neerpoten van een straat met 24 woongelegenheden. Dit wegentracé is goedgekeurd ondanks hevig protest van de raadsleden Branders (PVDA+), Giebens (Groen) en Wassenberg (Sp.a), de spreekbuizen van de fracties die tegen het tracé stemden. Stemden voor het wegentracé en bijgevolg tegen het behoud van het bos: de volledige meerderheid (N-VA, CD&V, Open VLD) en Vlaams Belang. Van de vier Hobokense gemeenteraadsleden heeft dus maar één zich verzet tegen dit tracé. Leys (N-VA), Loveniers (N-VA) en Bastiaens (CD&V) gingen akkoord om deze verkaveling mogelijk te maken. Onze ultieme persoonlijke oproep aan hen om te handelen in overeenstemming met het recente districtsbestuursakkoord heeft niets opgeleverd. Dit bestuursakkoord, nochtans mede goedgekeurd door NV-A en CD&V, pleit voor ‘maximaal behoud’ van dit bos en het aanplanten van 500 bomen extra binnen het district!
Oktober vorig jaar is de verkavelingsvergunning voor 1 hectare van dit bos openbaar gemaakt. Wij en ook BOS+ hebben dit aangegrepen om bij de provincie beroep aan te tekenen tegen dit besluit, de allerlaatste mogelijkheid om deze zoveelste aanslag op het bospatrimonium in Vlaanderen een halt toe te roepen.
Wij hebben ons beroep gebaseerd op volgende elementen:
1) het verlies aan biodiversiteit, de nadelige gevolgen van het verdwijnen van dit bos voor mens, dier en plant zijn onvoldoende bestudeerd en gekend
2) er is geen kosten-batenanalyse uitgevoerd tussen de 2 mogelijke opties: het bos behouden enerzijds, de verkaveling toestaan anderzijds
3) er zijn onvoldoende compenserende maatregelen genomen in de buurt van de verkaveling om het verdwijnen van dit bos op te vangen.
De Bestendige Deputatie van de provincie besliste uiteindelijk het beroep niet in te willigen, omdat er geen rechtsgrond aanwezig was om hierop in te gaan. Wel beloofde zij mee haar schouders te zetten om tot boscompensatie te komen in de nabije omgeving. Dit laatste is een troostprijs, maar zou niet mogelijk geweest zijn zonder onze actie. Intussen hebben we een bespreking gehad met de Bestendig Afgevaardigden Lemmens (N-VA) en Röttger (Sp.a). We hebben er enkele mogelijkheden opgesomd, waarvan vooral het voorstel te bebossen aan de andere zijde van de Hollebeek op interesse kon rekenen. Planologisch kan dit, omdat daar een ‘parkzone’ ligt; de praktische moeilijkheid is dat het om privéterrein gaat en de overheid dus eerst delen in eigendom moet verwerven. Interessant vond men ook dat mits een deel van deze parkzone openbaar domein kan worden de wandelmogelijkheden vanaf de Hollebeek naar Fort VII en naar het Schoonselhof gevoelig verbeteren.
Alles bijeen moet je er rekening mee houden dat in de loop van dit jaar ongeveer 2/3° van dit bestaande Hollebeekbos verdwijnt. Het resterende deel nabij de beek wordt openbaar domein, deel waarin ook een wateropvang aangelegd wordt ten behoeve van de verkaveling.
Alsof deze teloorgang niet voldoende is, kwam er einde januari een nieuwe jobstijding in verband met de Hollebeek.
In de Hollebeekstraat is er tussen de huisnummers 113 en 131 nog geen bebouwing. Dit is een privé-bouwgrond die loopt tot tegen enerzijds de Hollebeek anderzijds het woonerf van de J. De Ceulaerdestraat. De bedoeling van de stad is altijd geweest om met de eigenaar een overeenkomst af te sluiten dat gebouwd kon worden mits een behoorlijk stuk grond af te staan dat gevoegd wordt bij het in realisatie zijnde Hollebeekpark. Zodoende krijgt dit stuk grond niet alleen een sociale functie, maar verhoogt het ook de oppervlakte die eventueel kan overstromen, moest de Hollebeek daar buiten zijn oever treden.
Door het intussen opgeheven A.G. Stadsplanning is lang energie gestoken in een overeenkomst die de realisatie voorziet van 4 ééngezinswoningen langs de Hollebeekstraat, 2 ééngezinswoningen op de koppen van het vermelde woonerf en een hoofdtoegang tot het achterliggende park vanuit de Hollebeekstraat. Deze visie is door de Stad Antwerpen o.m. publiekelijk gemaakt via de website:
www.antwerpen.be/docs/Stad/Stadsvernieuwing/Districten/Hollebeek/Hollebeek_Visiekaart_02.pdf
Volgens de Stad zelf is het doel van deze kaart ‘een toetssteen te zijn voor elk ruimtelijk initiatief en voor het vergunningenbeleid in deze verstedelijkte beekvallei’. Dit streefdoel wordt ook bevestigd in de publicatie ‘Een frisse beek in een natuurlijke omgeving’, publicatie van de stad Antwerpen, waar op bladzijde 6 uitdrukkelijk gesteld wordt: ‘De visiekaart wordt gebruikt om elke ingreep te beoordelen’.
Groot is dan ook onze verwondering te constateren dat een bouwaanvraag is ingediend om op deze plaats de Hollebeekstraat volledig dicht te bouwen met een appartementsgebouw van 18 woongelegenheden. Bovendien worden op de koppen van het woonerf 2 appartementsgebouwen van 3 verdiepingen voorzien met ieder 4 bijkomende woongelegenheden! Wij hebben dan ook bezwaar aangetekend tegen deze plannen omdat ze in tegenspraak zijn met de vroegere onderhandelde visie, er geen watertoets en geen MER-screening is uitgevoerd die moet nagaan of er al dan niet nadelige gevolgen voor het milieu zijn. Bijkomend hebben we er op gewezen dat aan het einde van een woonerf 2 appartementsblokken voorzien voor 8 gezinnen een niet verstandige keuze lijkt, alleenlijk al vanwege het bijkomende autoverkeer voor dit woonerf.
Niet alleen wij hebben tegen deze gang van zaken bezwaar aangetekend, maar ook het Actiecomité Hollebeek dat verschillende omwonenden groepeert, heeft een zeer degelijk bezwaar ingediend met heel wat bijkomende argumenten om deze bouwaanvraag niet toe te staan.
Bovendien hebben in de aanpalende straten heel wat mensen een petitie ondertekend die er voor pleit om een veel kleinschaliger bouwproject te realiseren dan hetgeen nu gevraagd wordt.
Het College van Burgemeester en Schepenen neemt allicht dit voorjaar nog een besluit of deze bouwvergunning al dan niet goedgekeurd wordt.
Op de valreep vernemen we dat alvast het Districtscollege van Hoboken deze bouwaanvraag negatief geadviseerd heeft aan de Stad Antwerpen.